Współcześnie trudno wyobrazić sobie butelkę wina bez zatyczki korkowej. Nie każdy jednak wie, że na zamykanie amfor z winem naturalnym korkiem wpadli już starożytni Egipcjanie i Grecy. Mimo że na przestrzeni wieków eksperymentowano z różnego typu tworzywami, ostatecznie to właśnie zatyczki korkowe zostały uznane za najlepsze.
Kilka słów o historii wina i zatyczek korkowych
Korek od wina to mały element o niewątpliwe dużym znaczeniu, a jego historię trudno oddzielić od historii winiarstwa. Już 3000 roku p.n.e. z naturalnego korka korzystano do zamykania amfor z winem. Nie od początku jednak zatyczki korkowe należały do najpopularniejszych wyborów. Prym wiodły drewniane kołki, a także zwoje materiałów nasączone olejami. Wiek XVII oraz XVIII okazały się dla przemysłu winiarskiego, a zarazem korków od wina, przełomowe. Rozpowszechnienie szklanych butelek i połączenie ich z zatyczkami korkowymi pozwoliło na rozwinięcie sprzedaży win na szeroką skalę. W 1688 mnich Dom Pierre Pérignon opracował projekt funkcjonalnego korka do win musujących, który polegał na znanym do dziś sposobie mocowania zatyczki za pomocą drutu.
Prawdziwą popularność korki do butelek zyskały jednak w pierwszej połowie XIX wieku. W międzyczasie powszechnie używano także szklanych zatyczek. Ostatecznie to jednak funkcjonalny, nietłukący się korek naturalny zdominował świat winiarski. Obecnie 60 procent pozyskiwanego w Portugalii surowca przeznaczone jest właśnie do produkcji zatyczek.
Dlaczego zatyczki z korka podbiły przemysł winiarski? Jaki powinien być korek od wina?
Zatyczki korkowe stały się dominującym zamknięciem butelek z winem nie tylko dlatego, że przewyższały swoje szklane odpornością na uszkodzenia. Znaczenie miała także komórkowa struktura korka, przez którą materiał wyróżnia się dużą ściśliwością. Po wyjęciu korka z butelki szybko odzyskuje on swój kształt i prawie cała pierwotną objętość. Zatyczka korkowa nie przepuszcza cieczy i powietrza, dzięki czemu wino na długi czas pozostaje świeże. (Na marginesie, według niektórych źródeł korki przepuszczają odrobinę tlenu, co korzystnie wpływa na dojrzewanie wina. To kolejny argument za używaniem zatyczek korkowych).
Nie bez znaczenia jest również dostępność naturalnego korka i aspekt ekologiczny. Zatyczki korkowe powstają z zewnętrznej warstwy kory dębu korkowego, który odnawia się co 9 lat, a jej zbiór nie uszkadza drzew. Co więcej, przy produkcji korków dużą uwagę przykłada się do wykorzystania całego surowca, w tym odpadów poprodukcyjnych. Sam korek po wyciągnięciu z butelki nadaje się do dalszego przetworzenia. Z kruszywa korkowego powstałego z zatyczek korkowych z recyklingu wykonuje się m.in. materiały budowlane i przemysłowe.
Korek od wina – czym różnią się korki aglomerowane od suberytowych i litych?
Za najwyższej jakości zatyczki uznawane są korki lite, czyli wydrążone bezpośrednio z surowej kory dębu korkowego. Tego typu zatyczki nie posiadają w sobie dodatkowego spoiwa i ze względu na to, używane są do długo dojrzewających trunków. Alternatywa do win, które leżakować będą 2-3 lat, to korki kolmatowane, powstałe z kilku warstw korka litego wypełnionych pyłem korkowym. To niejedyna opcja. Przemysł winiarski wykorzystuje również zatyczki z odpadów powstałych przy produkcji zatyczek litych. Tego typu korki od wina, stworzone z kruszywa korkowego połączonego przeznaczonym do żywności spoiwem, to korki aglomerowane. Zatyczka korkowa ze sprasowanego granulatu korkowego nazywana jest natomiast suberytową. Zarówno korki aglomerowane, jak i suberytowe przeznaczone są do win, które nie będą leżakować zbyt długo. To zatyczki, które często zobaczyć można w winach dostępnych w masowej sprzedaży.